Markaziy Osiyo davlatlari Chabahor portidan faol foydalanmoqchi. Bu port O‘zbekiston uchun nega muhim?
Mumbayda Chabahor bo‘yicha Hindiston—Markaziy Osiyo qo‘shma ishchi guruhining birinchi yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi.
Chorshanba, 12-aprel kuni boshlangan ikki kunlik uchrashuv o‘tgan yilning yanvar oyida bo‘lib o‘tgan Hindistonning Markaziy Osiyo bo‘yicha birinchi sammiti Dehli deklaratsiyasining asosiy natijalaridan biri bo‘ldi.
Uchrashuvda Hindiston, O‘zbekiston, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston va Turkmaniston ishtirok etadi. Maxsus taklif etilganlar orasida Eron va Birlashgan Millatlar Tashkilotining Jahon oziq-ovqat dasturi (UNWFP) bor.
Muhokama etilayotgan asosiy masalalardan biri Shahid Behesti terminalini (SBT) rivojlantirish va Chabahor portidan Markaziy Osiyo davlatlari tomonidan foydalanishdir. Uchrashuvda ishtirokchi davlatlarning umidlari ham muhokama qilinmoqda.
Chabahor porti strategik jihatdan Eronning janubi-sharqidagi Chabahor shahrida (forscha “to‘rt buloq”) joylashgan va mintaqa uchun tijorat tranzit markazi sifatida paydo bo‘lgan.
Hindiston, Eron va Afg‘oniston 2016-yilning may oyida Xalqaro transport va tranzit koridorini (Chabahor kelishuvi) tashkil etish bo‘yicha uch tomonlama bitimni imzolagan edi.
Hindiston Eron bilan hamkorlikda Shahid Behesti terminalining birinchi bosqichi Chabahor portini rivojlantirishda ishtirok etmoqda.
Hindiston SBTni rivojlantirish uchun jami 85 mln dollar miqdorida grant yordami va 150 mln dollar miqdorida kredit ajratgan. SBT infratuzilmasini rivojlantirish bo‘yicha o‘z majburiyatlari doirasida Hindiston 25 mln dollarlik oltita ko‘chma port krani (ikkitasi 140 tonna va to‘rttasi 100 tonna sig‘imli) va boshqa jihozlarni yetkazib bergan.
Chabahor porti O‘zbekiston uchun nega muhim?
O‘zbekiston dengizga to‘g‘ridan to‘g‘ri chiqish imkoniga ega bo‘lmagan mamlakat hisoblanadi. U o‘z mahsulotlarini Ozarbayjon va Gruziyadagi portlar orqali ham eksport qiladi.
Biroq Chabahor porti O‘zbekistonga geografik jihatdan qulayroq va mamlakatga zarur bo‘lgan dengiz yo‘llari aynan shu port orqali o‘tadi.
Chabahor porti O‘zbekiston uchun jahon bozoriga chiqishda tejamkor va barqaror yo‘lga aylanishi mumkin.
Masalan, Afg‘oniston bu portdan 2017-yildan beri foydalanib keladi. O‘shandan beri mamlakat port orqali 2,5 mln tonnadan ko‘proq bug‘doy eksport qilgan.
O‘zbekiston va boshqa Markaziy Osiyo davlatlari Afg‘oniston kabi ushbu portdan faol foydalanmoqchi. Jumladan, O‘zbekiston hukumati bir necha yildan beri muzokaralar olib bormoqda.
Chabahor portining rivojlanishi va undan ishtirokchi davlatlar tomonidan foydalanish mintaqa uchun iqtisodiy va savdo imkoniyatlarini oshirishi kutilmoqda.
