Rossiya va Xitoy qurol ishlab chiqarishda G‘arbni ortda qoldirmoqda — WSJ
Rossiyaning Ukrainaga qarshi urushi G‘arbning tezroq qo‘shimcha qurol ishlab chiqarishdagi kamchiliklarini fosh qildi. Bu haqda The Wall Street Journal xabar berdi.
Misol uchun, Oq uy havo hududini himoya qiladigan bitta NASAMS raketa tizimini ishlab chiqarish uchun ikki yil kerak bo‘ladi. Endi esa G‘arbga nisbatan potensial tahdidlar soni ortib borayotgani sababli yuqoridagi texnikalarga bo‘lgan talab ham keskin oshdi, buyurtmalar vaqti-vaqti bilan ko‘payib bormoqda.
“Men hech qachon bunday katta talabni ko‘rmaganman”, — deydi Norvegiyaning Kongsberg Defense & Aerospace kompaniyasining mudofaa bo‘limi prezidenti Eyrik Li.
WSJ ma’lumotlariga ko‘ra, bu talabni tezroq qondira olmaslikning asosiy muammosi shundaki, zamonaviy qurollar nihoyatda murakkab va ko‘pincha minglab qismlarni talab qiladi.
“Kongsberg, aksariyat G‘arb mudofaa kompaniyalari singari, o‘zining qurollanish tizimlarini loyihalashtiradi va yig‘adi, lekin aksar komponentlarni ishlab chiqarmaydi. Zavod mahsulotlariga 1500 dan ortiq yetkazib beruvchilar o‘z hissasini qo‘shadi. Birgina NASAMS ta’minot zanjiri mingdan ortiq kompaniyalardan iborat va ikki qit‘ada AQSHning RTX mudofaa pudratchisi, ilgari Raytheon Technologies nomi bilan qurilgan”, — deyiladi xabarda.
Bundan tashqari, mudofaa sanoati ham uzoq davom etgan ishchi kuchi tanqisligiga duch kelmoqda. Harbiy tahlilchilar fikricha, mudofaa budjeti yuqori bo‘lishiga qaramay, G‘arb Koreya urushidan beri qurol-yarog‘ yetkazib berishda shunday cheklovlarga duch kelmagan:
“Birgina G‘arbning o‘nta yirik mudofaa kompaniyasining o‘zida 730 milliard dollardan ortiq buyurtma portfellari mavjud, bu talab o‘sishni boshlagan 2017-yil oxiriga nisbatan 57 foizga ko‘p”.
G‘arbda qurol yetishmasligi — sabablar
Ayni paytda AQSH va NATOning yetakchi rasmiylari qurol taqchilligi ularning harbiy salohiyatiga ta’sir qilishidan xavotir bildirmoqda. F-35 qiruvchi samolyotlari, yangi o‘quv va yonilg‘i quyish samolyotlari, shuningdek, AQSHning so‘nggi samolyot tashuvchi kemalarini yetkazib berishda ham uzoq kechikishlar mavjud.
G‘arbning qurol ishlab chiqarish qobiliyatining katta qismi, asosan Yevropada. Bu Sovuq urushdan keyingi mudofaa byudjetini qisqartirish va deindustrializatsiya sababli uzilgan. Mudofaa bo‘yicha maslahatchi Nikolas Drammond Sovuq urush paytida yiliga 400 tagacha tank ishlab chiqarishi mumkin bo‘lgan nemis kompaniyalarini misol qilib keltirdi, ammo ular hozir yiliga atigi 50 tagacha tank ishlab chiqaradi.
Rossiya va Xitoy G‘arbdan oldinda
Shuningdek, Rossiya va Xitoy raketalarga qarshi mudofaa tizimlarining bir qismi bo‘yicha AQSH va Yevropadan oldinda ekanligi qayd etilgan. Amerika va Yevropaning gipertovushli raketaga qarshi mudofaa tizimlari kamida 10 yil xizmatga kirmaydi, deya qo‘shimcha qiladi WSJ.
Xalqaro strategik tadqiqotlar instituti ma’lumotlariga ko‘ra, Rossiya va Xitoy birgalikda 5020 ga yaqin “yer-havo” rusumli raketa tizimlariga ega, AQSH, Yevropa va Yaponiyada esa 3200 ga yaqin.
Xitoy va Rossiyadagi mudofaa kompaniyalari asosan davlatga tegishli, shuning uchun ular tijorat bosimiga kamroq moyil va keng mahalliy ta’minot zanjirlariga ega. Natijada, tahlilchilarning hisob-kitoblariga ko‘ra, Xitoyning zaxiralari 1996-yildagi bir necha oddiy ballistik raketalardan 3000 dan ortiq ballistik va qanotli raketalarga yetgan.
