Foto: Odamlar bilan uyg‘unlikda yashayotgan Turkiyaning it va mushuklari

“Pandemiya sharoitida turizm” loyihasi doirasida Turkiyaning Istanbul va Antaliya shaharlariga tashrif buyurgan o‘zbekistonlik jurnalist hamda blogerlarning diqqat e’tibori shak-shubhasiz ushbu mamlakatda emin erkin yurgan jonivorlarga ham qaratildi. Turkiyada ko‘cha hayvonlari haqiqatda ham ko‘p. Deyarli har qadamda it va mushuklarni uchratishingiz mumkin. Ayniqsa provinsiyalarda ular ko‘pchilikni tashkil etadi. Ushbu mamlakatda it va mushuklarni juda sevib, alohida mehr bilan munosabatda bo‘lishlarini bir qarashdayoq anglash qiyin emas.

Turkiyada hech bo‘lmasa bir marta bo‘lganlar bilishadiki, itlarning qulog‘ida chip shaklidagi maxsus nishonlar borligini payqash qiyin emas. Bu it tibbiy ko‘rik, sterilizatsiya hamda vaksinatsiyalardan o‘tganligini anglatadi.

Davlat it va mushuklar haqida haqiqatda ham qayg‘uradi, o‘tgan ketganlar ham qo‘rqmasdan ularni silashi mumkin. Odatda ular shunchaki o‘zlariga ma’qul hududlarda aylanib, daraxt yoki binolar soyasida uxlashadi. Odamlar yaqiniga kelib muloyim munosabatda bo‘lishadi. Shaharlarning deyarli barcha burchaklarida it va mushuklar uchun ozuqa hamda suv idishlarini uchratasiz. Ulardagi ozuqalar doimiy ravishda mahalliy aholi hamda hududlarning maxsus mas’ul tashkilotlari tomonidan yangilab boriladi. Itlardan farqli ravishda mushuklarni bu yerda tibbiy tekshiruvdan o‘tkazib sterilizatsiya qilishga hojat yo‘q, deb bilishadi. Mushuklar iloji boricha turli tamaddixonalar yaqinida yurib, odamlarning boqishlarini kutishadi.

Turkiyada, shuningdek, bo‘shagan plastik idishlar evaziga ko‘cha jonivorlarini boquvchi maxsus apparatlar ham bor. Bu bilan hukumat “bir o‘q bilan ikki quyonni uradi”, ya’ni ham hududlar ifloslanishini kamaytiradi, ham hayvonlar och qolmasligi ta’minlanadi.

Istirohat bog‘lari, jamoatchilik joylarida mushuklar uchun maxsus uychalar ham mavjud, ularda asosan mushuklarning bolalari yashaydi, ammo katta mushuklar ham mazza qilib vaqtichog‘lik qilishiga guvoh bo‘lish mumkin.

Turkiyada, shuningdek, xo‘jayinlari tomonidan tashlab ketilgan uy hayvonlari uchun reabilitatsiya markazlari ham faoliyat yuritadi. Ularning ba’zilarida mushuk va itlar klassik musiqalar yordamida davolaniladi.

Yo‘llarda, transport vositalari o‘tadigan hududlarda mana bunday shakldagi belgilar bo‘lib, ular mushuklarning to‘satdan paydo bo‘lib qolishi mumkinligidan ogohlantiradi. Bu haydovchilarning xushyorligini oshirishga qaratilgan. Ushbu g‘oya Yalova shahri provinsiyasi mahalliy o‘z-o‘zini idora qilish organlari hamda transport xizmati nazorati idoralarining tashabbusi bo‘lgan.