“Mukammal bo‘ron”: O‘zbekiston bank sektorining imkoniyatlari qanday?

28-aprel kuni Ikkinchi Toshkent xalqaro investitsiya forumi doirasida “Bank va moliya: yangi imkoniyatlar” mavzusida davra suhbati bo‘lib o‘tdi.

Ushrashuvni moderator sifatida KPMG hamkori Oksana Borisova olib bordi. U bank ishi doimo rivojlanib borayotgan soha ekanligi, hozirda O‘zbekiston bozorida ko‘plab imkoniyatlar mavjudligini ta’kidladi. 

Uning fikricha, yangi texnologiyalar, me’yoriy hujjatlardagi o‘zgarishlar va mijozlar ehtiyojlari sanoat uchun yangi imkoniyatlarni yaratadi.

“O‘zbekiston bozori liberallashganidan so‘ng, global muammolarga qaramay, biz taraqqiyotni ko‘ryapmiz. Mamlakat moliyaviy institutlarni mustahkamlashga e’tibor qaratmoqda. Oldinda qilinishi kerak bo‘lgan bir qator ishlar bor — bu aholining moliyaviy savodxonligi, davlatning iqtisodiyotdagi ishtiroki va boshqalar”, — deydi Osiyo infratuzilma investitsiya bankining sarmoya bo‘yicha mutaxassisi Yuliya Rusanova.

Bank-moliya sohasini rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlaridan biri raqamli texnologiyalardan foydalanish hisoblanadi. Banklar mijozlarga istalgan vaqtda va dunyoning istalgan nuqtasidan moliyaviy operatsiyalarni amalga oshirish imkonini beruvchi onlayn xizmatlar, mobil ilovalar, internet-bankingni faol joriy etmoqda va rivojlantirmoqda.

TBC Bank vakili bozorga qanday kayfiyat bilan kirganlari va ularda qanday shubhalar borligi haqida gapirdi.

“Biz O‘zbekiston bozoridagi birinchi raqamli bank bo‘ldik. Regulyator va barcha davlat organlari raqamli bankning bozorda ishlashiga imkon beruvchi islohotlarni amalga oshirmoqda. Aholi yangicha yondashuvni qanday qabul qilishini bilmasdik. Endi ko‘rsatkichlar kutganimizdan ancha yuqori ekanligini ko‘rib turibmiz. 600 mingdan ortiq mijoz masofadan turib hisob qaydnomasini ochdi va O‘zbekistonning istalgan nuqtasidan xizmatlardan foydalana oladi”, — deydi TBC Bank boshqaruvi raisi Spartak Tetrashvili. 

Uning so‘zlariga ko‘ra, har qanday bank jamiyatning bir qismidir. 

“Har qanday bank jamiyatning bir qismidir. Shuning uchun biz mamlakatda moliyaviy savodxonlik, bezaklarni raqamlashtirish va madaniyat bilan bog‘liq loyihalarda ishtirok etamiz. Hozir chet elliklar bilan bir qatorda mutaxassislarimizni ham tayyorlayapmiz. Shu bilan birga, biz bank tajribasiga ega bo‘lmagan xodimlarni ishga olamiz va xodimlarimizning o‘rtacha yoshi 25-26 yosh, ya’ni bu yosh jamoa. Kelgusida tadbirkorlik subyektlariga, jumladan, hududlarga ham xizmat ko‘rsatish, ularni hamyonbop raqamli banking bilan ta’minlashni rejalashtirmoqdamiz,” — deydi Spartak Tetrashvili. 

Banklar o‘z faoliyatining ijtimoiy tarkibiy qismiga e’tibor berishni va ijtimoiy mas’uliyatli amaliyotlarni joriy qilishni boshlashlari muhimdir.

“Nega O‘zbekistonga katta e’tibor qaratilmoqda degan savol tug‘iladi. Bu yerda 35 mlndan oshiq aholi va bank xizmatlariga nisbatan yuqori talab bor. O‘zbekistonda ‘mukammal bo‘ron’ hukm surmoqda va mamlakat sarmoya kiritish uchun ochiq. Omonatlar bazasi o‘sib bormoqda, xususiylashtirish rejalari ishlab chiqilmoqda, yangi o‘yinchilar paydo bo‘lmoqda. Tenge bank’ning rivojlanishi raqamlashtirish bilan bog‘liq. Berilayotgan kreditlar salmog‘i ortib bormoqda, mobil ilova ishga tushirildi, yirik va kichik tadbirkorlik subyektlariga kreditlar beryapmiz, yangi mahsulotlar joriy etyapmiz. Umuman olganda, biz dinamik rivojlanmoqdamiz. Qo‘shimcha qo‘llab-quvvatlovchi omil — qulay tartibga solish muhiti”, — deydi Tenge bank boshqaruvi raisi Talgat Ayupov.

Mutaxassisning aytishicha, bosh bank “Halyk Bank” ham raqamli xizmatlarni rivojlantirmoqda. Ularning Qozog‘istonda arizasi orqali allaqachon davlat xizmatlarini — sertifikatlar, hujjatlarni olish va hatto nikohni rasmiylashtirish mumkin. Bu iste’molchilarning ishtirokini oshirish imkonini beradi, deb hisoblaydi ekspert.

Raqamli bozorning yana bir yangi o‘yinchisi — Apex Bank. Uning vakili ushbu sohaga qiziqish iqtisodiyotni rivojlantirish va yosh avlodning ustuvor vazifalari bilan bog‘liq, deb hisoblaydi.

“Ular uchun ilg‘or yechimlar bo‘lishi kerak. Biz hamma o‘zgarishlar davrida yashayapmiz. Vaqt — bu pul. Va uni saqlab qolish uchun yangi yechimlar kerak. O‘zbekiston, menimcha, raqamli o‘zgarishlarning lokomotivi. Mamlakatimizda odamlar eng qimmatli kapitaldir. Yangi raqamli bank sifatida biz buni his qilamiz, bozorda ushbu sektorda ishlashga tayyor bo‘lgan mutaxassislar yetishmayapti”, — deydi Apex Bank boshqaruvi raisining birinchi o‘rinbosari Boboxon Abdullayev.

Umuman olganda, bank va moliya sohasi rivojlanishda va takomillashib, investorlar, tadbirkorlar va mijozlar uchun yangi imkoniyatlarni ochmoqda. Biroq, jadal rivojlanish va o‘zgarishlar sharoitida yangi tendensiyalarni kuzatib borish muhim, deydi ekspertlar.

Massimiliano Merlini, Boston Consulting Group kompaniyasining boshqaruvchi direktori va hamkori, texnologiya va raqamli imtiyozlar bo‘limi rahbari bank sohasidagi o‘zgarishlar haqida gapirib o‘tdi: 

“Raqamlashtirish ko‘p o‘zgarishlarga olib keladi. Bank sohasida zamonaviy texnologiyalar va innovatsiyalarga e’tibor qaratadigan yangi o‘yinchilar paydo bo‘lmoqda. Ko‘pgina banklar allaqachon kiberxavfsizlik risklarini bartaraf etish va ma’lumotlar tahlilini rivojlantirish, shuningdek, sun’iy intellektni joriy etish ustida ishlamoqda”, — deydi u. 

Mutaxassislar so‘nggi yillarda O‘zbekistonda bu borada salmoqli islohotlar amalga oshirilgani, jumladan, valyuta bozorini liberallashtirish, davlat banklarini xususiylashtirish bo‘yicha tizimli ishlar davom ettirilayotgani, raqamli platformalarni rivojlantirish uchun shart-sharoitlar yaratilayotgani, mijozlarga xizmat ko‘rsatish sifati sezilarli darajada oshganini ta’kidladi.