Ukraina dunyodagi eng harbiylashgan davlatga aylandi
Keng ko‘lamli urush boshlanganidan bir yil o‘tib, Ukraina dunyodagi eng harbiylashtirilgan davlatga aylandi. Bonn xalqaro konversiya markazi (BICC) tomonidan 5-dekabr kuni e’lon qilingan 2023-yil uchun Global harbiylashish indeksi (GMI) reytingida ilgari ko‘p yillar davomida Isroilga tegishli bo‘lgan birinchi o‘rinni Ukraina egalladi. Yil davomida mamlakat 18 pog‘onaga ko‘tarilgan.
Harbiylashish darajasini baholashda BICC ekspertlari 149 mamlakatdagi harbiy apparat va fuqarolik jamiyatini o‘zaro taqqosladi. Boshqa narsalar qatorida, harbiy xarajatlar darajasi, harbiy xizmatchilar soni, yalpi ichki mahsulot hajmiga nisbatan og‘ir qurollar soni va boshqa fuqarolik ko‘rsatkichlari baholandi. GMI indeksi eng so‘nggi ma’lumotlarni hisobga oladi, ularning aksariyati 2022-yilga to‘g‘ri keladi. Shuning uchun Isroilning 2023-yil 7-oktyabrdan keyin boshlangan HAMASga qarshi harbiy operatsiyasi haqidagi ma’lumotlar tadqiqotga kiritilmagan.
Isroil so‘nggi 15 yil ichida dunyodagi eng harbiylashgan davlat bo‘ldi
Reytingni 2007-yildan beri boshqarib kelgan Isroil ikkinchi o‘ringa tushib ketdi. Undan keyin kamayish tartibida Armaniston, Qatar, Bahrayn, Saudiya Arabistoni, Gretsiya, Singapur, Ozarbayjon va Rossiya bormoqda. Tadqiqot muallifi Markus Bayerga ko‘ra, reytingning birinchi o‘ntaligida to‘rtta sobiq sovet davlatining borligi mojarolar ehtimoli yuqoriligidan, mintaqadagi kuchlar va ittifoqlar muvozanatining o‘zgarishidan dalolat beradi.
Yil davomida Rossiya harbiy xarajatlarini 66 mlrd dollardan 72 mlrd dollarga sezilarli darajada oshirdi, deyiladi tadqiqotda, shu bilan birga u urushda katta miqyosdagi askarlar va qurol-yarog‘larni yo‘qotganiga ham ishora qilinadi.
Reytingda AQSH 25-o‘rinni, Germaniya 98-o‘rinni egalladi. Yevropa Ittifoqi mamlakatlari o‘rtasida harbiylashishning nisbatan past darajasi faqat ikkita davlatda — Lyuksemburg va Irlandiyada qayd etilgan.
Umuman olganda, dunyo bo‘ylab og‘ir qurollar sonining ko‘payishi kuzatildi, ammo ko‘plab mamlakatlarda aholi soni yoki YIMning o‘sishi tufayli militarizatsiya darajasi o‘rtacha olganda kamaydi. G‘arbiy va Markaziy Yevropada harbiy xarajatlar yil davomida 13 foizga oshgan, bu sovuq urush tugaganidan beri eng katta sakrashdir, deydi tadqiqotchilar.
