Jozep Borrel: “Markaziy Osiyo jahon arenasida asosiy o‘yinchiga aylanib bormoqda”
Bryusselda 29—30-yanvar kunlari Investorlar forumi bo‘lib o‘tadi. Unda Markaziy Osiyo mamlakatlari, Yevropa Ittifoqiga aʼzo davlatlar, transkaspiy transport yo‘lagi bo‘yidagi hamkor davlatlar, Yevropa Ittifoqi institutlari, xalqaro va ikki tomonlama moliya institutlarining yuqori darajali vakillari, shuningdek, xususiy sektor va fuqarolik jamiyati vakillari ishtirok etmoqda. Bu haqda Bryusseldan “Daryo” muxbiri xabar berdi.
Investorlar forumining maqsadi EI Global Gateway dasturining investitsiya strategiyasiga muvofiq 15 kun yoki undan kam muddatda transkaspiy transport yo‘lagini Yevropani Markaziy Osiyo bilan bog‘lovchi multimodal, zamonaviy, raqobatbardosh, barqaror, “aqlli” va yuqori tezlikdagi yo‘nalish sifatida rivojlantirish maqsadida investitsiyalarni amalga oshirish va muvofiqlashtirish jarayonini boshlashdan iborat. Shu sabab hamkor davlatlar bilan qator e’lonlar beriladi va bu mintaqa bilan aloqalarni mustahkamlashga qaratilgan.
Birinchi yalpi majlisda Yevropa Ittifoqining tashqi ishlar va xavfsizlik siyosati bo‘yicha oliy vakili Jozep Borrel nutq so‘zladi. U murakkab geosiyosiy sharoitda o‘tkazilayotgan tadbir muhimligini ta’kidlab, Markaziy Osiyodan hamkorlar faol ishtirok etayotganidan mamnunligini bildirib, mintaqa jahon arenasida asosiy o‘yinchiga aylanib borayotganini ta’kidladi.
Borrel pandemiya va Afg‘onistondagi voqealar kabi global muammolarga eʼtibor qaratdi hamda o‘sib borayotgan muammolarni hal qilish uchun yaqin hamkorlik va sheriklik zarurligiga ishonch bildirdi.
Ma’lumki, biz notinch davrda yashayapmiz. Men iqtisodiy jihatlarga to‘xtalmoqchi emasman, lekin biz yashayotgan geosiyosiy lahza haqida gapirmoqchiman. Hech bo‘lmaganda shuni aytishim mumkinki, Yevropa Ittifoqi va Markaziy Osiyo notinch holatda bo‘lgan va shunday bo‘lib qolmoqda. Biz koronavirus pandemiyasining global muammosidan omon qoldik. Ko‘rinishidan, bu ancha oldin bo‘lganga o‘xshaydi, lekin unday emas. COVID-19 pandemiyasi va u keltirib chiqargan iqtisodiy tanazzuldan qutulganimizdan so‘ng, biz bir tomondan, geografik, ikkinchi tomondan, tuman va viloyatlarimizda eski va yangi inqirozlarga duch keldik. Birinchidan, biz 2021-yilda Afg‘onistonda keskin eskalatsiyaning guvohi bo‘ldik. Darhaqiqat, samarali natija uchun hamkorlarimizning har tomonlama hamkorligi zarur. Biz Markaziy Osiyo davlatlari va Rossiya bilan savdoni yaqindan kuzatib boramiz. Qaysi mexanizmlardan qochish mumkinligini tahlil qilishga harakat qilamiz.
Global muammolarni hal qilish uchun yaqinroq hamkorlik zarur. Global chaqiriqlar esa Global darvozaning (Global Gateway) muhim maqsadidir. Haqiqatan ham, robototexnika sohasida infratuzilmani qurish va kommunikatsiyalarni yaxshilash zarurati bor. Lekin bularning barchasi siyosiy maqsadga xizmat qiladi: iqtisodiy aloqalarni mustahkamlash va umumiy qadriyatlarni saqlash orqali hamkorlik munosabatlarini mustahkamlash va yaxshi kelajakni ta’minlash.
Mana shunday murakkab geosiyosiy vaziyatda Markaziy Osiyo biz uchun muhim hamkordir. To‘rt yil oldin Bryusselga kelganimda, Markaziy Osiyo biroz chetda edi. Markaziy Osiyo Yevropa va Osiyo o‘rtasidagi asosiy bo‘g‘indir. Yevropa va Osiyo o‘rtasida muhim bo‘lgan hamma narsa Markaziy Osiyo orqali o‘tadi. Shuning uchun siz bilan hamkorligimiz biz uchun juda muhim. U boy tarix va madaniyatga ega. Yuzlab yillar oldin Yevropadan ilk sayohatchilar yangi narsalarni kashf qilish uchun bu yerga kelishgani va sizning go‘zalligingiz hamda ta’sirchan arxitektura merosingizdan hayratda qaytib kelganini eslaymiz. Iqtisodiyot va xavfsizlik bu — ikki so‘z iqtisodiyot haqida gapirganda yanada yaqinroq bo‘ladi”, — dedi Borrel.
Shuningdek, mulozim yuqorida tilga olingan masalalarda xavfsizlikning muhim o‘rin tutishini ta’kidladi.
Investorlar forumi quyidagi sohalarga bag‘ishlangan:
- Yerdagi aloqa;
- Dengiz aloqasi (Kaspiy va Qora dengiz);
- Ozaro bog‘liqlikni ta’minlashning “yumshoq” komponenti;
- Transport aloqalari uchun investitsiya imkoniyatlari;
- Markaziy Osiyo va Yevropa o‘rtasida qo‘shni davlatlar orqali transport aloqalarini taʼminlash.
