12-aprel — Jahon aviatsiya va kosmonavtika kuni: Fazoda olingan eng muhim suratlar

1961-yil 12-aprel kuni inson tomonidan kosmosga ilk parvoz amalga oshirilgan. Oradan o‘tgan yillar mobaynida insoniyat sayyoralarga uchuvchisiz uchish vositalarini yuborish, katta hajmdagi ma’lumotlarni to‘plash, ajoyib tafsilotlar bilan suratga olishni o‘rgandi.

1961-yil 12-aprelda Yuriy Gagarin kosmosga chiqqan. U “Vostok” kosmik kemasida Yer atrofida parvoz qildi. Parvoz 108 daqiqa davom etdi va to‘liq avtomatik tarzda amalga oshirildi. Kema Yer orbitasiga kirib, u bilan bo‘lgan barcha narsani bortdagi magnitofonga yozib qo‘ygan.

1965-yil 18-martda kosmonavtlar Aleksey Leonov va Pavel Belyayev bo‘lgan “Vostok-2” kosmik kemasi Boyqo‘ng‘ir kosmodromidan parvoz qildi. Hammasi bo‘lib “Vostok-2” missiyasi 26 soat-u 2 daqiqa davom etgan. Leonov parvozda 12 daqiqa 9 soniyani o‘tkazdi. Keyinchalik Xalqaro aviatsiya assotsiatsiyasi buni jahon rekordi sifatida qayd etdi. Navbatdagi rekord amerikalik astronavtlar Jeyms Voss va Syuzan Xelmsga tegishli bo‘lib, ular kosmosda 8 soat 56 daqiqa vaqt o‘tkazdi.

1968-yil 24-dekabrda astronavt Uilyam Anders bu fotosuratni Oy atrofida uchish paytida Apollon 8 kosmik kemasidan olgan. Oy har doim sayyoramizga faqat bir tomoni bilan burilganiga qaramay, Yerning harakatini kuzatish mumkin.

1969-yil 20-iyul, Oy yuzidagi birinchi odam izi. Apollon 11 kosmik kemasining ekipaji, kosmonavtlar Edvin Bazz Aldrin va Nil Armstrong Yerning sun’iy yo‘ldoshiga tushgan birinchi odamlardir. Oy izining fotosurati olimlarga Oy yuzasining moddiy tarkibini tushunishga imkon berdi.

1969-yil 20-iyul. Amerikalik Apollon 11 astronavti Bazz Aldrin va uning hamkasbi Nil Armstrong Oy yuzida o‘rnatgan Amerika bayrog‘i. 1969-yildan buyon AQSh kosmonavtlari Yerning sun’iy yo‘ldoshiga o‘n martadan ko‘proq uchgan.

1972-yil 15 dekabr. “Chellenjer” oy moduli Apollon 17 NASA’ning oyga qo‘nish missiyasi paytida uzatish va joylashtirishdan so‘ng olingan. Uning atrofidagi oq nuqtalar Apollon 17 tashlagan Saturn S-IVB raketa sahnasining parchalari.

1976-yil 20-iyul, “Viking-1” stansiyasi tomonidan uzatilgan Mars sathining birinchi surati. Ushbu rasm Marsning keyingi 16 mingdan ortiq fotosuratlaridan birinchisi edi. Va bu Qizil sayyorani o‘rganishga katta hissa qo‘shgan.

1984-yil 7-fevralda astronavt Bryus MakKendless “Chellenjer” modulining yuk tashish joyidan 100 metr masofada suratga tushdi. Kosmonavt erkin parvozda, maxsus menevr moslamasi va azotli reaktiv dvigateli bilan boshqaradi, uning vazni 140 kilogrammni tashkil etadi.

Yerning 6 milliard kilometr masofadan olingan fotosurati, “Xira ko‘k nuqta” deb nomlangan. Undagi Yer tasviri 0,12 pikselni egallaydi.

1995-yil 1-aprelda astronomlar Jjef Xester va Pol Skoen tomonidan suratga olingan. 2014-yilda u yuqori piksellar sonida qayta tiklandi. Ushbu shakllanishlar ichida yangi yulduzlar tug‘iladi, buning natijasida gaz bulutlari turli ranglarda porlaydi. Moviy rang kislorodni, qizil oltingugurtni, yashil esa azot va vodorodni anglatadi.

2006-yil 4-oktabrda Yevropa kosmik agentligi SWEEPS tasvirini chiqardi. Jarayon davomida 16 ta potensial sayyora aniqlangan.

2015-yil 14-iyul, Pluton sayyorasining 200 ming kilometr masofadan olingan surati. Fotosuratda quyosh nurlari bilan yoritilgan Pluton tasvirlangan, uning tuman bulutlari sayyora bo‘ylab 193 kilometrdan oshib ketgan.

2017-yil 16-dekabrda Juno kosmik kemasi Yupiter sayyorasini yaqin masofadan kuzatishga muvaffaq bo‘ldi. Fotosuratda sayyoraning atmosfera chiziqlari ko‘rsatilgan.