Keyingi 6 yil ichida jamiyatimiz hayotida keskin o‘zgarishlar ro‘y berdi. O‘zbekiston jahon hamjamiyatiga ochildi, jahon hamjamiyati esa o‘zi uchun O‘zbekistonni kashf etmoqda. Mamlakat rahbariyati belgilagan surʼatlar hayratlanarli. Jamiyatimizning barcha jabhalarida iqtisodiyot, siyosat, ijtimoiy va madaniy hayotida tub islohotlar boshlanib ketdi.
Mamlakatimiz ijtimoiy hayotidagi muhim voqea, bo‘lajak referendum arafasida O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasini yangilash zarurligi haqida fikr yuritish o‘rinlidir.
Konstitutsiya har qanday davlatning asosiy qonunidir. U jamiyat uchun ishlashi, uning talab va ehtiyojlarini qondirishi kerak. Konstitutsiyaning mazmuni — mamlakatning davlat, ijtimoiy va siyosiy hayotining barcha asoslarini belgilashdan iborat. Boshqacha aytganda, u huquq tizimining asosi va poydevori bo‘lib, boshqa barcha qonunlar uning asosida quriladi. Lekin, shu bilan birga, Konstitutsiya qatʼiy, o‘zgarmas hujjat emas. Agar Konstitutsiyani o‘zgartirish zarurati paydo bo‘layotgan bo‘lsa, demak, bu jamiyatning evolyutsion rivojlanishiga asoslangan holda, O‘zbekistonda yaqin kelajakda bo‘lgan maqsadlarimizni belgilab olish, ochiq va ishonchli davlat qurish uchun hayotiy zaruratdan dalolat beradi.
Bugun biz dunyoda keskinlik kuzatilayotganiga guvoh bo‘lmoqdamiz, buning natijasida geosiyosiy vaziyat yanada murakkablashdi, bu tahdidlarning kuchayishiga olib keldi, bularning barchasi O‘zbekiston davlatchiligini yanada mustahkamlashini taqozo etmoqda. Konstitutsiya davlatchilikning o‘zagi va mazmuni ekanini inobatga olib, uni mustahkamlashimiz kerak. Dunyodagi mavjud tahdidlar va vaziyatni sinchiklab tahlil qilib, mamlakatimizda amalga oshirilayotgan, davlat birligimizni mustahkamlash, fuqarolarda g‘amxo‘rlik ko‘rsatishga qaratilgan islohotlarni naqadar muhim ekanini ichki auditoriyamizga yetkazish zarur. mamlakatning alohida tarkibiy qismlarini qayta ko‘rib chiqish, ayniqsa konstitutsiyaviy islohotlar haqida gap ketganda.
Yangilanayotgan Konstitutsiyamizda har bir modda barchaga tushunarli, aniq va lo‘nda bayon etilgani va sinchiklab ishlab chiqilganini ko‘rishimiz mumkin. Bu o‘zgarish va qo‘shimchalar O‘zbekistonni yanada barqaror rivojlantirish, turli tahdidlarga qarshi tura oladigan salohiyatini mustahkamlashga qaratilgandir.
Xalq va davlat hokimiyati organlari o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri muloqot yo‘lga qo‘yilgani natijasida davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari tashabbusi bilan amalga oshirilayotgan o‘zgarishlarga munosabat tubdan o‘zgardi. Oshkoralik siyosati davlat organlarining jamoatchilik fikriga zudlik bilan munosabatda bo‘lib, mavjud ijtimoiy-iqtisodiy muammolarni tezkorlik bilan hal etishiga olib keldi.
Zamonaviy O‘zbekiston tarixida ilk marotaba xalqning o‘zi konstitutsiyaviy islohotlarda faol ishtirok etayotgan katta ahamiyatga ega. Bu esa ochiq va demokratik mamlakat taraqqiyot yo‘lini belgilab beradi. Eslatib o‘tamiz, eʼlon qilingan konstitutsiyaviy islohot boshlanganidan buyon 220 mingdan ortiq takliflar kelib tushdi, lekin eng muhimi, Konstitutsiyaviy qonun loyihasi ana shu takliflar asosida shakllantirilgani, bularning barchasi Yangi Konstitutsiya tom maʼnoda Xalq Konstitutsiyasiga aylanib bormoqda.
Qonunchiligimizga ko‘ra, konstitutsiyani qabul qilish bo‘yicha referendum o‘tkazilgandan keyin hech qanday qo‘shimcha hujjat qabul qilish, parlamentda muhokama qilinishi va prezident tomonidan imzolanishi shart emas, chunki umumxalq ovozi yakuniy qarorni belgilab beradi.
Mamlakatimizda yangilanayotgan Konstitutsiya bevosita xalq tomonidan qabul qilinadigan birinchi huquqiy hujjat bo‘ladi. Referendumdagi har bir ovoz katta ahamiyatga ega va yuridik kuchga ega bo‘ladi.
Afsuski, korrupsiya, monopoliya, masʼuliyatsizlik, layoqatsizlik, mahalladoshlik, beparvolik kabi illatlar xalqimiz farovonligiga, butun davlatning barqaror rivojlanishiga jiddiy taʼsir ko‘rsatayotganini bugun ochiq tan olamiz.
Konstitutsiyamizni esa bugun o‘zgartirmasak, uni zamon talablariga javob beradigan meʼyorlarga moslashtirmasak, jamiyatimizni zanglagan “zangi”dan qutula olmaymiz, bundan tashqari, raqobatbardosh, zamonaviy, eng ilg‘or davlat bo‘lishimiz uchun ko‘p yillar kerak bo‘ladi.
Belgilangan maqsad — raqobatbardosh, zamonaviy, eng ilg‘or davlatga aylanish, bu afsona emas, bu haqiqatga intilishimiz kerak. Biz qurayotgan jamiyatda inson omili muhim o‘rin tutadi, bu esa inson manfaatlarining ustuvorligiga asoslanadi.
Yangilangan Konstitutsiya “inson-jamiyat-davlat” tamoyiliga asoslanadi, chunki unda barcha toifalar — yoshlar, ayollar, nogironlar, o‘qituvchilar va hatto jinoyatchilar (adashgan fuqarolar)ning huquq va manfaatlari o‘z ifodasini topgani bilan amaliy ahamiyatga ega.
Biz o‘zimizning, xalqimiz Konstitutsiyasini qabul qilish arafasida turibmiz, bu haqda mamlakatimiz fuqarolari “bu mening Konstitutsiyam” deb ayta oladilar, bu jamiyatimizga juda zarur.
Tursunova Raʼnoxon, tarix fanlari doktori, JIDU
Izoh (0)