Кейинги 6 йил ичида жамиятимиз ҳаётида кескин ўзгаришлар рўй берди. Ўзбекистон жаҳон ҳамжамиятига очилди, жаҳон ҳамжамияти эса ўзи учун Ўзбекистонни кашф этмоқда. Мамлакат раҳбарияти белгилаган суръатлар ҳайратланарли. Жамиятимизнинг барча жабҳаларида иқтисодиёт, сиёсат, ижтимоий ва маданий ҳаётида туб ислоҳотлар бошланиб кетди.
Мамлакатимиз ижтимоий ҳаётидаги муҳим воқеа, бўлажак референдум арафасида Ўзбекистон Республикаси Конституциясини янгилаш зарурлиги ҳақида фикр юритиш ўринлидир.
Конституция ҳар қандай давлатнинг асосий қонунидир. У жамият учун ишлаши, унинг талаб ва эҳтиёжларини қондириши керак. Конституциянинг мазмуни — мамлакатнинг давлат, ижтимоий ва сиёсий ҳаётининг барча асосларини белгилашдан иборат. Бошқача айтганда, у ҳуқуқ тизимининг асоси ва пойдевори бўлиб, бошқа барча қонунлар унинг асосида қурилади. Лекин, шу билан бирга, Конституция қатъий, ўзгармас ҳужжат эмас. Агар Конституцияни ўзгартириш зарурати пайдо бўлаётган бўлса, демак, бу жамиятнинг эволюцион ривожланишига асосланган ҳолда, Ўзбекистонда яқин келажакда бўлган мақсадларимизни белгилаб олиш, очиқ ва ишончли давлат қуриш учун ҳаётий заруратдан далолат беради.
Бугун биз дунёда кескинлик кузатилаётганига гувоҳ бўлмоқдамиз, бунинг натижасида геосиёсий вазият янада мураккаблашди, бу таҳдидларнинг кучайишига олиб келди, буларнинг барчаси Ўзбекистон давлатчилигини янада мустаҳкамлашини тақозо этмоқда. Конституция давлатчиликнинг ўзаги ва мазмуни эканини инобатга олиб, уни мустаҳкамлашимиз керак. Дунёдаги мавжуд таҳдидлар ва вазиятни синчиклаб таҳлил қилиб, мамлакатимизда амалга оширилаётган, давлат бирлигимизни мустаҳкамлаш, фуқароларда ғамхўрлик кўрсатишга қаратилган ислоҳотларни нақадар муҳим эканини ички аудиториямизга етказиш зарур. мамлакатнинг алоҳида таркибий қисмларини қайта кўриб чиқиш, айниқса конституциявий ислоҳотлар ҳақида гап кетганда.
Янгиланаётган Конституциямизда ҳар бир модда барчага тушунарли, аниқ ва лўнда баён этилгани ва синчиклаб ишлаб чиқилганини кўришимиз мумкин. Бу ўзгариш ва қўшимчалар Ўзбекистонни янада барқарор ривожлантириш, турли таҳдидларга қарши тура оладиган салоҳиятини мустаҳкамлашга қаратилгандир.
Халқ ва давлат ҳокимияти органлари ўртасида тўғридан-тўғри мулоқот йўлга қўйилгани натижасида давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари ташаббуси билан амалга оширилаётган ўзгаришларга муносабат тубдан ўзгарди. Ошкоралик сиёсати давлат органларининг жамоатчилик фикрига зудлик билан муносабатда бўлиб, мавжуд ижтимоий-иқтисодий муаммоларни тезкорлик билан ҳал этишига олиб келди.
Замонавий Ўзбекистон тарихида илк маротаба халқнинг ўзи конституциявий ислоҳотларда фаол иштирок этаётган катта аҳамиятга эга. Бу эса очиқ ва демократик мамлакат тараққиёт йўлини белгилаб беради. Эслатиб ўтамиз, эълон қилинган конституциявий ислоҳот бошланганидан буён 220 мингдан ортиқ таклифлар келиб тушди, лекин энг муҳими, Конституциявий қонун лойиҳаси ана шу таклифлар асосида шакллантирилгани, буларнинг барчаси Янги Конституция том маънода Халқ Конституциясига айланиб бормоқда.
Қонунчилигимизга кўра, конституцияни қабул қилиш бўйича референдум ўтказилгандан кейин ҳеч қандай қўшимча ҳужжат қабул қилиш, парламентда муҳокама қилиниши ва президент томонидан имзоланиши шарт эмас, чунки умумхалқ овози якуний қарорни белгилаб беради.
Мамлакатимизда янгиланаётган Конституция бевосита халқ томонидан қабул қилинадиган биринчи ҳуқуқий ҳужжат бўлади. Референдумдаги ҳар бир овоз катта аҳамиятга эга ва юридик кучга эга бўлади.
Афсуски, коррупция, монополия, масъулиятсизлик, лаёқатсизлик, маҳалладошлик, бепарволик каби иллатлар халқимиз фаровонлигига, бутун давлатнинг барқарор ривожланишига жиддий таъсир кўрсатаётганини бугун очиқ тан оламиз.
Конституциямизни эса бугун ўзгартирмасак, уни замон талабларига жавоб берадиган меъёрларга мослаштирмасак, жамиятимизни занглаган “занги”дан қутула олмаймиз, бундан ташқари, рақобатбардош, замонавий, энг илғор давлат бўлишимиз учун кўп йиллар керак бўлади.
Белгиланган мақсад — рақобатбардош, замонавий, энг илғор давлатга айланиш, бу афсона эмас, бу ҳақиқатга интилишимиз керак. Биз қураётган жамиятда инсон омили муҳим ўрин тутади, бу эса инсон манфаатларининг устуворлигига асосланади.
Янгиланган Конституция “инсон-жамият-давлат” тамойилига асосланади, чунки унда барча тоифалар — ёшлар, аёллар, ногиронлар, ўқитувчилар ва ҳатто жиноятчилар (адашган фуқаролар)нинг ҳуқуқ ва манфаатлари ўз ифодасини топгани билан амалий аҳамиятга эга.
Биз ўзимизнинг, халқимиз Конституциясини қабул қилиш арафасида турибмиз, бу ҳақда мамлакатимиз фуқаролари “бу менинг Конституциям” деб айта оладилар, бу жамиятимизга жуда зарур.
Турсунова Раънохон, тарих фанлари доктори, ЖIDУ
Изоҳ (0)