To‘qayev konstitutsiyani o‘zgartirmasligini va 2026-yilgi saylovda qatnashmasligini aytdi
Qozog‘istonning amaldagi konstitutsiyasiga ko‘ra, prezident bir marta yetti yillik muddatga saylanishi mumkin, shundan so‘ng uning vakolatlari tugaydi, dedi respublika prezidenti Qosim-Jo‘mart To‘qayev Egemen Qazaqstan nashriga bergan intervyusida, ehtimoliy qayta saylanish haqidagi savolga javob qaytarib.
To‘qayev konstitutsiyaga o‘zgartirishlar kiritish bo‘yicha referendum o‘tkazish rejasi haqidagi mish-mishlarni rad etdi va prezident faqat bir marta saylanishi mumkin bo‘lgan qoida “endi hech qachon o‘zgarmasligini” ta’kidladi.
“Men bunga qattiq ishonaman. Konstitutsiyaviy islohot hozirgi ko‘rinishdagi konstitutsiyaga qo‘shimcha o‘zgartirishlar kiritishni nazarda tutmagan”, — dedi davlat rahbari.
To‘qayevning so‘zlariga ko‘ra, u 15 yil oldin yopiq muhokamalarda bitta yetti yillik muddat g‘oyasi haqida gapirgan, ammo o‘shanda bu taklif “qo‘llab-quvvatlanmagan”.
“2019 yilda prezident etib saylanganimdan keyin mamlakatimiz siyosiy tizimni demokratlashtirish, jamiyat hayoti erkinligini ta’minlash va iqtisodiyotni monopoliyadan ozod qilish yo‘lida harakat qildi”, — dedi To‘qayev.
Shu bilan birga, davlat rahbari “yangi yo‘nalishimiz ba’zi nufuzli shaxslarga umuman yoqmadi”, dedi.
“Ular bu o‘zgarishni mamlakatdagi chuqur ildiz otgan tizim va kuch tuzilmasidagi o‘zlarining ‘maxsus maqomi’ga tahdid sifatida qabul qildi. Bunday odamlar yashirincha, ba’zan esa ochiqchasiga mamlakatdagi o‘zgarishlarni rad etishni boshladi. Oxir-oqibat, ular o‘zlariga qulay bo‘lgan eski holatga qaytish uchun islohotni bekor qilishga va hamma narsani yo‘qqa chiqarishga urindi”, — dedi prezident 2022 yil yanvaridagi qurolli tartibsizliklarni nazarda tutib.
Uning so‘zlariga ko‘ra, ko‘p yillik hal etilmagan ijtimoiy-iqtisodiy muammolar hamda davlat va jamiyat degradatsiyasiga o‘tgan umumiy turg‘unlik Qozog‘istonda ommaviy tartibsizliklar va davlat to‘ntarishiga urinishlarga olib keldi.
To‘qayev 1991-yildan buyon Qozog‘iston prezidenti bo‘lgan va bu lavozimni 25 yildan ortiq egallab turgan Nursulton Nazarboyevning vorisi hisoblanadi. 2019-yil mart oyida Nazarboyev iste’foga chiqdi. O‘sha paytda Senat raisi bo‘lgan To‘qayev davlat rahbari vazifasini bajaruvchiga aylandi. 2019-yil yozida u Qozog‘istonda bo‘lib o‘tgan navbatdan tashqari prezidentlik saylovlarida g‘alaba qozondi.
2022-yil sentyabr oyida u konstitutsiyaga o‘zgartirishlar qabul qilingandan so‘ng muddatidan oldin ovoz berish to‘g‘risidagi farmonni imzoladi. Asosiy qonunning yangi tahririga muvofiq vakolat muddati besh yildan yetti yilgacha oshirildi, qayta saylanish taqiqlandi. 2022-yilning noyabrida To‘qayev yana qayta saylandi.
To‘qayev 31-dekabr kungi murojaatida yangi, 2024-yilda “qonun va tartib diktaturasi”ni o‘rnatish bo‘yicha keng qamrovli chora-tadbirlar ko‘rishga va’da berdi.
