Ukraina Isroilni qo‘llab-quvvatlashi xavfli oqibatlarga olib keladi — WP
HAMAS tashkilotiga qarshi urushda qat’iy va so‘zsiz Isroil tomonida bo‘lgan Ukraina arab davlatlarining yordamini yo‘qotish xavfi bor. Bu haqda The Washington Post maqola e’lon qildi.
Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy birinchilardan bo‘lib HAMAS hujumini keskin qoralab, uni Rossiya bilan solishtirgan. Zelenskiy Rossiya va HAMASning Eron bilan aloqalarini eslatgan. Ammo so‘nggi paytlarda arab davlatlari va Turkiya Isroilni qoralab, G‘azo sektoridagi aksilterror amaliyotini cheklashni talab qilishda faollasha boshladi. Ularga boshqa islom davlatlari ham qo‘shildi.
Ularning barchasi Isroilni ko‘proq agressiv Rossiyaga o‘xshatadi.
“Zelenskiy ham xuddi shunday parallellikni olib borishi kerak”, — deydi ayrim tahlilchilar.
Mutaxassislarning qayd etishicha, umuman olganda, musulmon davlatlari 7-oktyabrdan boshlab Ukrainani butunlay unutib, Isroil urushiga o‘tgan.
“Ammo musulmon va arab davlatlari bilan ziddiyat Kiyev oldida turgan xavf-xatarlardan biri bo‘lib, hozir dunyo e’tiborini Yaqin Sharqdagi yangi urushga qaratishga, shuningdek, Vakillar palatasi AQSHning harbiy yordamini talab qilishiga qarshi kurash olib borishi kerak”.
Ba’zi ekspertlarning ta’kidlashicha, Isroil allaqachon Ukrainani ko‘proq qo‘llab-quvvatlamasligini aniq aytgan.
Yaqin Sharq institutining tinchlik o‘rnatish bo‘yicha eksperti Randa Slim, qisman Rossiyaning Suriya ustidan nazorati tufayli Isroilning Moskva bilan munosabatlarini saqlab qolishdan boshqa chorasi yo‘qligini aytdi. U Isroil HAMAS hujumidan keyin Zelenskiyning tashrif buyurish taklifini rad etganiga ishora qildi.
Zelenskiyning isroilparast pozitsiyasi “mantiqqa to‘g‘ri kelmaydi”, dedi Slim va ko‘plab arab va musulmon davlatlari Isroil va Ukrainadan ko‘ra agressiv harbiy kuchlar sifatida Isroil va Rossiya o‘rtasidagi o‘xshashlikni ko‘rishini qo‘shimcha qildi.
“Arab mintaqasi Baydenning Rossiya va HAMASni taqqoslab aytganlarini qabul qilmoqchi emaslar. Ular Rossiya va Isroilni qurbonlar soni va tinch aholiga hujumlar bo‘yicha ko‘proq solishtiradi.
Agar Zelenskiy Rossiya Ukrainada qilayotgan ishni Isroil G‘azoda qilayotganini aytishga tayyor bo‘lsa, ko‘proq do‘stlar orttirgan bo‘lardi. Ammo, Ukraina bunga tayyor yoki tayyor emasligini ko‘rmayapman”, — ta’kidladi Slim.
HAMAS hujumi haqidagi xabar birinchi marta paydo bo‘lganida, Zelenskiy va uning jamoasi HAMASni Rossiya bilan taqqoslab, ukrainaliklar isroilliklarga “nima bo‘layotgani haqida alohida tushunchaga ega”ligini aytgan.
Faqat 10 kundan keyin Zelenskiy tinch aholini himoya qilish va keskinlikni pasaytirish zarurligiga chaqirib, bilvosita G‘azoning bombardimon qilinishiga ishora qilgan.
Ayni paytda, Zelenskiy G‘azoda minglab falastinlik tinch aholi va kamida 21 nafar Ukraina fuqarosi halok bo‘lganiga qaramay, Isroil zarbalarini tanqid qilishdan yiroq.
Ukraina va Rossiya o‘rtasida harbiy asirlar almashinuvi va Rossiyaning Ukraina don eksportini blokadasi kabi masalalar bo‘yicha muzokaralarda muhim rol o‘ynagan Turkiya va Qatar tashqi ishlar vazirlari G‘arbning ikkiyuzlamachiligini da’vo qilib, qo‘shma bayonot berdi.
“Tinch aholining o‘ldirilishini bir kontekstda qoralab, boshqa nuqtayi nazardan oqlash joiz emas”, — dedi qatarlik Muhammad bin Abdulrahmon at-Tani. Turkiyalik Hoqon Fidanning qo‘shimcha qilishicha, G‘arbning G‘azodagi qotilliklarni qoralamagani “juda jiddiy ikki tomonlama standartdir”.
CNN telekanaliga bergan intervyusida Iordaniya qirolichasi Raniya ham buni keskin tanqid qilgan.
“Bizga bir oilani, butun bir oilani qurol bilan o‘ldirish noto‘g‘ri, lekin ularni otib o‘ldirish joiz, deb aytishyaptimi?”
Boshqa ekspertlarga ko‘ra, Zelenskiyning taqqoslash harakatlari arab mamlakatlari bilan rezonanslasha olmaydi. Ukraina arab dunyosi uchun “hech qachon birinchi o‘rinda bo‘lmagan”, deydi Ukraina-arab munosabatlari haqida yozgan Rays universiteti xodimi Kristian Ulrichsen. “Bu ularga tegishli bo‘lmagan mojaro”.
“Menimcha, hozir Yaqin Sharqda hech kim Ukraina haqida o‘ylamaydi”, — dedi Ulrichsen.
Shu hafta oxirida Ukraina o‘zining “tinchlik rejasi”ni global qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan muzokaralarning uchinchi raundiga mezbonlik qilishi kerak edi. Bu Rossiya qo‘shinlarini bosib olingan Ukraina hududidan bir tomonlama olib chiqib ketish va Ukraina hududiy suverenitetini to‘liq tiklashni talab qiladi.
Avgust oyida Jiddada Saudiya Arabistoni mezbonlik qilgan va deyarli barcha yirik birlashgan kuchlar delegatlari ishtirok etgan Ukraina tinchlik formulasining birinchi yig‘ilishidan farqli o‘laroq, Saudiya rasmiylarining ushbu hafta oxiri Maltadagi tadbirida ishtirok etishi noma’lum.
“So‘nggi kunlarda Isroil—Falastin mojarosini hal qilish uchun ikki davlat qaroriga qaytishga chaqirishda Rossiyaga qo‘shilgan Xitoy Maltadagi tadbirda qatnashmadi”, — deb xabar beradi Bloomberg.
Turkiya Maltaga delegatsiya jo‘natmoqchi edi, biroq so‘nggi kunlarda Turkiya prezidenti Isroilga qarshi keskin gapirdi va HAMASni qarshilik harakati sifatida ta’rifladi — bu Zelenskiyning pozitsiyasidan keskin farq qiladi.
